Kur’an’ın Cem‘inde Huzeyme’nin Kimliği

Bu eser, Kur’ân’ın cemʿ sürecini yalnızca bir metnin yazıya geçirilmesi tarihi olarak değil, aynı zamanda ilahî kelâmın muhafazasına yönelik sahâbe bilincinin kurumsallaşma süreci olarak ele almaktadır. Kur’ân’ın korunmasını, hıfz ve kitabet olmak üzere iki temel güvenlik mekanizması üzerinden değerlendiren çalışma, Mushaf’ın hafızayı ikame eden değil, onu teyit ve tescil eden bir araç olduğunu ilmî delillerle ortaya koymaktadır.
Araştırma, Huzeyme b. Sâbit ile Ebû Huzeyme el-Ensârî arasındaki kimlik karmaşasını karşılaştırmalı rivayet analizi ve metin tenkidi yöntemleriyle incelemekte, “zü’ş-şehâdeteyn” unvanının yalnızca Huzeyme b. Sâbit’e ait olduğunu ilmî temellerle açıklığa kavuşturmaktadır.
Bu bulgu, Kur’ân’ın cemʿ sürecindeki “tek şahit” tartışmalarını yeniden yorumlama imkânı sunarak, Mushaf’ın oluşumunu bireysel rivayetlerden ziyade sahâbe icmâına dayalı kolektif bir doğrulama süreci olarak konumlandırmaktadır.
Eser, Hz. Osman dönemindeki istinsah faaliyetlerini Mushaf’a yeni bir ekleme değil, metnin standardizasyon süreci olarak değerlendirmekte; hadis, tefsir, tefsir usûlü, Kur’ân tarihi ve tabakât literatürünü bir araya getirerek Kur’ân metninin sürekliliğini çok yönlü biçimde ortaya koymaktadır. Nihayetinde bu çalışma hem Huzeyme’nin kimliğini netleştirmesi hem de Kur’ân’ın cemʿ sürecine dair metodolojik güvenilirliğe katkı sunması bakımından literatüre özgün bir katkı hedeflemektedir.
Hadis, tefsir, tefsir usûlü, Kur’ân tarihi ve tabakât kaynaklarının karşılaştırmalı incelenmesi neticesinde rivâyetler, sayıca çok ve lafızca farklı olmasına rağmen bütüncül okumayla tutarlı bir tablo ortaya koymaktadır. Tevbe 9/128-129, Ebû Huzeyme el-Ensârî’nin yazılı nüshası üzerinden Hz. Ebû Bekir döneminde Mushaf’a kaydedilmiştir.
Ahzâb 33/23 ise Huzeyme b. Sâbit’in yazılı nüshası ve Zeyd b. Sâbit’in şahitliği ile yine ilk cemʿde kaydedilmiş, Hz. Osman döneminde yalnızca istinsah sürecinde teyit edilmiştir. “Zü’ş-şehâdeteyn” unvanı, Huzeyme b. Sâbit’in kişisel faziletini ifade eden bir sembol olarak hadislerde sabit olmuş; ancak Mushaf’ın cemʿinde teknik bir rol üstlenmemiştir.
Böylece Mushaf’ın mevsûkiyeti, cem‘ sürecinin metodolojik ilkeleriyle ve sahâbe icmâına dayalı tespitlerle uyumlu biçimde temellendirilmiştir