Musannifin Zihin Haritası Tebvib

Hadis ilminin gelişim seyrinde ilk aşama olan tedvîn, rivayetlerin hafızalardan ve dağınık sahifelerden yazıya aktarılmasıyla bilgiyi muhafaza etme ihtiyacına cevap vermiştir. Bunu izleyen tasnîf dönemi ise, rivayetlerin konu esasına göre düzenlenmesi sonucunda kitâb, bab ve terceme gibi kavramları ilim geleneğinin merkezine yerleştirmiştir. Zehebî’nin isabetle belirttiği üzere, tasnif ve tedvîn gibi tebvîb de müstakil bir dönem olarak ele alınmalıdır. Bu bağlamda tebvîb, yalnızca biçimsel bir tasnif yöntemi olmanın ötesinde, musannifin ilmî yaklaşımını, yaşadığı dönemin düşünsel atmosferini ve metodolojik tercihlerini yansıtan bir zihinsel inşadır. Çalışma, hadislerin çağlar üstü mesajını muhafaza etme amacına bağlı olarak tebvîbin tecdîdi gereğini vurgulamaktadır. Nassların sınırlı, hadiselerin ise sınırsız olduğu ilkesinden hareketle, hadis geleneğinin anlam örgüsünün yalnızca metinlerden değil, bâb başlıklarının tarihsel bağlamından da beslendiği ileri sürülmektedir. Bu çerçevede, hadis literatürüne yönelik yeniden yapılandırma girişimlerinin, geleneğin sürekliliğini koruyacak ilmî titizlik ve kavramsal bütünlük içinde değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.