Anarşizm Üzerine Yazılar - II

Anarşizm Üzerine Yazılar’ın ikinci cildinde, Luigi Fabbri anarşizmi tanıtmaktan çok, ona yöneltilen itirazlarla sistemli biçimde hesaplaşır. Metin, ağırlıklı olarak Bir Sosyaliste Mektuplar başlığı altında ilerler ve doğrudan demokratik–parlamenter sosyalizme hitap eder.
Bu ciltte Fabbri’nin temel savı şudur: Anarşizm sosyalizmin karşıtı değil, onun en tutarlı ve tamamlanmış biçimidir. Mülkiyetin toplumsallaştırılmasını savunup devleti, parlamentoyu ve hukuki zorlamayı korumak içsel bir çelişkidir. Parlamento, kim tarafından kullanılırsa kullanılsın, otorite üretir; bu nedenle özgürlük, devlet aracılığıyla değil, ancak devletin aşılmasıyla mümkün olabilir.
Kitapta özellikle üç yaygın iddia hedef alınır.
Birincisi, anarşizmin bireyci olduğu suçlamasıdır. Fabbri, anarşizmin tarihsel olarak her zaman kolektif, sınıf temelli ve örgütlü olduğunu; bireyci anarşizmin geç ortaya çıkmış, marjinal ve çoğu zaman edebî bir eğilimden ibaret bulunduğunu gösterir. Gerçek anarşist gelenek, Bakunin–Kropotkin–Malatesta çizgisinde gelişen sosyalist anarşizmdir.
İkincisi, anarşizmin ütopik olduğu iddiasıdır. Fabbri’ye göre anarşizm, insanlığın ahlaken kusursuzlaşacağı uzak bir geleceğe ertelenmiş bir hayal değildir. Aksine, karşılıklı yardım, dayanışma ve doğrudan eylem yoluyla şimdiden kurulan bir özgürleşme sürecidir. “Henüz hazır değiliz” düşüncesi, fiilen otoriteyle uzlaşmanın ideolojik gerekçesidir.
Üçüncüsü ise uzlaşmazlık eleştirisidir. Fabbri, anarşist uzlaşmazlığın hoşgörüsüzlük değil, ilkesel tutarlılık olduğunu savunur. Amaç özgürlükse, kullanılan araçların da özgürlükle uyumlu olması gerekir; bu nedenle otoriter yöntemlerle özgür bir toplum kurulamaz.
Sonuç olarak Anarşizm Üzerine Yazılar’ın ikinci cildi, anarşizmi yumuşatan, erteleyen ya da parlamenter sosyalizme eklemleyen yaklaşımlara karşı açık bir sınır çizer. Anarşizmi, sosyalizmin radikal bir sapması değil, onun mantıksal ve ahlaki sonucu olarak konumlandırır.