Varlık, Bilgi, Hakikat _{Mişkatü'l-Envar}

Gazzalî'nin Mişkatü'l-envar'ı, onun, temelde, kelâm, felsefe ve tasavvuf çerçevesinde geçen entelektüel serüveninin en dikkate çekici ve son ürünlerinden birisidir. Bir dostunun, “Allah göklerin ve yeryüzünün nurudur” (en-Nûr 24/35) ayetindeki sembolik anlatıma dair sorusu üzerine bu eseri kaleme alan Gazzâlî, sadece bir te'vil teorisi ortaya koymamakta, bize epistemolojik ve psikolojik verilerle temellendirilmiş bir ontoloji teorisi sunmaktadır. “Nur” kavramı bağlamında geliştirdiği ve Tehafütü'l-felasife başta olmak üzere pek çok eserinde şiddetle eleştirdiği İbn Sina felsefesinden derin izler taşıyan bu teori, Sühreverdî ve İbnü'l-Arabî gibi mistik ve tasavvufî yönelimlere sahip düşünürler için ilham kaynağı olmuştur.