Sinema ve Piskanaliz 2 : Kayıp ve Zaman

Bu derleme kayıp nesnenin, öznedeki kaybın/eksikliğin ve zamanın izini sürerek sinemada hangi renklerle, seslerle ve sessizlikle temsil edildiğine odaklanıyor. Derlemenin giriş bölümünde öznenin doğumundan ölümüne dek yas sürecini tetikleyen farklı kayıp deneyimlerine değiniliyor:

“Başlangıçta kayıp vardır! İnsan yavrusu yaşama gözlerini açtığında rahim içi yaşamın sağladığı huzurlu ve rahat ortamı kaybeder; yaşama ağlayarak tutunur. Anne memesinden kesilmeyle devam eder kayıplarla dolu yolculuğumuz; son nefesimizi verene dek! Yaşadığımız her bir kayıp bizi kaçınılmaz bir şekilde yas sürecine sürükler; kayıp karşısındaki kırılganlığımızı ve çaresizliğimizi gözler önüne serer ve ölümsüz birer varlık olduğumuza dair bilinçdışı fantezimiz darbe alır…”

Derlemede daha sonra zamanın anlamı, zaman algısının kökeni, zamanın geçişi ve yaşam deneyimi arasındaki ilişki üzerinde duruluyor. Bu bölümde ayrıca psikanalizin zaman muammasını aydınlatmaya yönelik temel paradigmaları ve katkıları ile psikanalitik tedavi sürecinde zamanın nasıl temsil edildiği gözden geçiriliyor; psikanalizin, zamanın algılanmasına ilişkin derinlik yaratan bir deneyim olduğu vurgulanıyor:

“…Seansın başında devrede olan, analizanı düşlemsel bir dünyaya sunanannesel zamanın tersine, seans sonunda varlığı hissedilenbabasal zaman, onu iç gerçekliğinden, düşlemsel dünyasından ayırır ve yeniden dış gerçekliğe davet eder. Bu deneyim sonradan anlamlandırmayla yerini bulacak, işlenecek ve derinlik sağlayacaktır. Seansın zamanının sona ermesi gibi, insanın kendi zamanının da bir sonu vardır; yani o bir ölümlüdür, eksiktir, iğdiş edilmiştir.Zaman içinde varlık olma,ölüme doğru bir varlık olmabilincinin gelişmesini sağlar. Zamana ilişkin bütün bu deneyim süreci ruhsallıkta zamanın dördüncü boyut olarak temsilinin oluşabilmesinin yolunu açacaktır…”

Derlemede film tartışmaları bölümü bir psikanalitik komedi filmiyle açılıyor: Jan Švankmajer'inHayatta Kalmak (Kuram ve Uygulama)filmini Andrea Sabbadini'nin yorumuyla sunuyoruz. Kayıp temasına yer verdiğimiz ilk bölümde Stephen Hopkins'inPeter Sellers'in Yaşamı ve Ölümü, Tim Burton'unBüyük Balık, Ingmar Bergman'ınYaban Çilekleri,Özcan Alper'inSonbahar, Ouine Lecomte'unYepyeni Bir Hayatve Michael Radford'un1984filmleri psikanalitik açıdan tartışılıyor. İkinci bölümde ise Alain Resnais'nınHiroşima Sevgilim, Peter Howitt'inRastlantının Böylesi, Mike Leigh'inÖmrümüzden Bir Sene, Victor Erice'inYaşam Hattı, Anne Fontaine'ninYasak Aşk, Theo Angelopoulos'unSonsuzluk ve Bir Gün, Steven Speilberg'inYapay Zekâ, Harold Ramis'inBugün Aslında Dündü, Spike Jonze'ninAşk, Peter Weir'ınTruman Showve Marc Forster'ınLütfen Beni Öldürmefilmleri zaman teması bağlamında ele alınıp yorumlanıyor.