Katip Bartleby

Henry David Thoreau'nun “Sivil İtaatsizlik” makalesi 1849 yılında yayınlandığında siyasi çevrelerde pek ilgi görmez ama, özellikle natüralist şair ve yazarların dünyasında büyük yankı bulur. Moby-Dick'in yazarı Melville edebiyat tarihinin en bükülmez karakteri “Kâtip Bartleby”nin hikayesini ilk olarak 1853 yılında bir dergide parçalar halinde yayınladığında Thoreau'nun metnini edebiyat alanında ete kemiğe büründürmüş olmakla kalmaz, o gün bu gün gücünü hiç yitirmemiş bir karşı duruş sloganını da ölümsüzleştirmiş olur:“Yapmamayı tercih ederdim.”
“Kopyalar, kopyalar,” dedim telaşla. “Kontrol edeceğiz. Al şunu,”—ve dördüncü kopyayı ona uzattım.

“Yapmamayı tercih ederdim,” dedi, ve paravanın arkasında zarifçe gözden yitti.
Birkaç saniye için bir tuz direğine dönüştüm, oturan memurlardan oluşan mangamın önünde dikiliyordum. Kendime gelince, paravana doğru yaklaştım, bu son derece olağanüstü davranışın nedenini sordum.
“Niçinreddediyorsun?”
“Yapmamayı tercih ederdim.”

Sivil İtaatsizliğin en sembolik kahramanı Bartleby'nin hikayesini Armağan Ekici çevirisiyle, ve Deleuze'ün Fransızca baskıya sonsöz olarak yazdığı “Bartleby, ya da Formül” metniyle (çev. İnci Uysal) birlikte yayınlıyoruz.