Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Ticari Defterlerle İspat

Ticari defterlerle ispat kuralı, tarafın kanunda belirtilen diğer delillere başvurma hakkını ortadan kaldırmaz; tacire alternatif bir ispat imkanı sunar. Tacirler tarafından tutulan ticari defterlerde yer alan kayıtların doğruluğu ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla usul ve esas yönünden çeşitli düzenlemeler getirilmiş, bu sayede önceleri daha zayıf ispat gücüne sahip olan ticari defter kayıtlarının güvenilirliği artırılarak ispat gücü kademeli biçimde yükseltilmiştir. Genel kural olarak, bir kişinin kendi düzenlediği belgelerin lehine delil olamayacağı kabul edilmekle birlikte, tacir tarafından tutulan ticari defterlerin sahibi lehine delil olmasına imkan tanınmıştır. Bu istisnai durumun sıkı şartlara bağlanması ve bu şartların dikkatle yorumlanması gerekmektedir. Ticari defterlerle ispat kuralı senetle ispat kuralını yumuşattığı gerekçesiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na alınmıştır. HMK m.222'de beş fıkra altında düzenlenen bu kural, öğreti ve yargı içtihatlarında eleştirilen bazı hususlar nedeniyle değişikliklere uğramıştır. Bu çalışmada, ticari defterlerin delil olabilmesi için kanunda yer alan şartlar ve ispat gücü, öğreti ve yargı içtihatlarında yer alan tartışmalar ışığında ele alınmıştır.