Hak Yolcusu ve İlahi İsimler

Gazzali öncesi tasavvuf Ehl-i sünnet kelamının tesirindeydi. Bunun neticesinde İlâhî isimler sadece insanın ahlakıyla sınırlı olarak ele alındı. İbnü'l-Arabî'yle birlikte İlahi isimlerin varlıkta özne olduğu yeni ve kapsamlı bir anlayış gelişti. Bu anlayışa göre İlahi isimler alemin varlık sebebi olduğu gibi insan da İlâhî isimlerin karşısında mutlak anlamda edilgendir. İnsan, ahlâki kemale ulaşma sürecinde İlâhî isimlerin varlıktaki sonsuz tecellîlerini tanır. Mesela kabz(gönülde daralma, darlık) ve bast(gönülde genişleme, saadet) sadece sâlikin yaşadığı iki hal olmaktan çıkarak tüm varlığı anlamanın anahtarı hâline gelir.

Bütün varlık Allah karşısında kabz ve bast hâlini yaşar. İnsan seyr ü sülûk esnasında herkesin yaşadığı fakat fark etmediği bu durumu idrak eder. Elinizdeki kitap, İbnü'l-Arabi'nin İlahi isimler üzerindeki izahlarını içermektedir, Fütuhat-ı Mekkiyye'nin 8 ve 9. cildinde bulunan 118-124. kısımlar ve 189-199. bölümleri içermektedir. Fütühat'ın pek çok yerinde İbnü'l-Arabi İlahi isimler meselesine döner ve onları geleneksel anlayıştan farklı bir bakış açısıyla izah eder. En özel anlamıyla Fütûhât-ı Mekkiyye'yi bir Esmâ-i hüsnâ şerhi kabul edebiliriz.