Din Öğretiminde Birey ve Toplum Tasavvuru

Bu araştırmanın konusu örgün din öğretiminin yetiştirmek istediği insan profilini birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından ele alıp incelemektir. Bu doğrultuda araştırmanın temel problemini “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri, birey ve toplum merkezli ideolojiler açısından nasıl bir insan yetiştirme potansiyeline sahiptir?” sorusu oluşturmuştur. Bu bağlamda araştırmanın amacı da ortaöğretim DKAB derslerinin yetiştirmek istediği insan profilini birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından deşifre etmektir. Türkiye’de din öğretiminin politik boyutuyla ilgili çeşitli çalışmalar olmasına rağmen ideoloji tasnifi üzerinden örgün din öğretiminin analizine odaklanan herhangi bir çalışmanın olmaması, bu araştırmanın özgün değerini oluşturmaktadır.
Çalışmanın temel problemine cevap bulmak adına nitel araştırma yöntemlerine başvurulmuştur. Bu bağlamda araştırmada durum çalışması deseni kullanılmış; veri kaynakları olarak 2018 DKAB Öğretim Programı, ders kitapları ve DKAB öğretmenleri seçilmiştir. Araştırmada veri toplama tekniği olarak doküman analizi ve görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. Program ve ders kitaplarından veri toplamak için kontrol listeleri; öğretmenlerin görüşlerine ulaşmak için de yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, içerik analizi ölçütlerine göre değerlendirilmiş ve kimlik, otorite, özgürlük, adalet-eşitlik, kendini gerçekleştirme ile epistemik yaklaşım ve eleştirel düşünme olmak üzere altı temada incelenmiştir. Araştırma sonucunda kimlik ve otorite temalarında toplum merkezli ideolojik unsurların; özgürlük, adalet-eşitlik ve kendini gerçekleştirme temalarında ise birey merkezli ideolojik unsurların daha baskın olduğu tespit edilmiştir. Epistemik yaklaşım ve eleştirel düşünme teması bağlamında diğer temalardan farklı olarak birey ve toplum merkezli ideolojik unsurların daha dengeli bir dağılım gösterdiği ortaya çıkmıştır.