Aklın Islahı Üzerine Bir İnceleme

Latince aslından yapılmış ilk Türkçe çevirisini elinizde tuttuğunuz bu kitap, Spinoza'nın düşüncelerini olgunlaştırıp felsefi terminolojisini şekillendirmeye başladığı, dolayısıyla zihin dünyasına giden yolların temel taşlarını döşediği eseridir. Bu eserinde Spinoza'nın asıl gayesi, insanın tabii kuvvetini bütün özellikleriyle tanımak ve eksiksiz bir yöntem keşfederek onu doğruya götürecek bir mantık haritası çizmektir. Bu keşfedildimi, arkası gelir. İçimizde mevcut olan doğru kavram ilk adım atacağımız basamak olur, düzgün çıkarımlar ve kanıtlamalarla doğru düşünme, doğru düşünmeler doğurur. Böyle basamak basamak insanın bilgisi gelişir, anlama yetisi gitgide artar ve daha ileriye, daha ileriye derken, en nihayet bilgeliğin zirvesine kadar yol alınır. Bu zirve, zihnin içinde hakikat yolculuğuna çıkan her insanın en büyük hedefidir; en yüksek bilgidir, en yüksek bilinç düzeyidir ya da Spinoza'nın kendi tabiriyle, zihnin doğayla olan birliğinin külli bilgisine ermedir. İnsan ancak bu bilgide mutluluğa doyar; ancak bu bilgide yetkinliğin, etkinliğin ve özgürlüğün manasını kavrar.