Abdullah Tukay'ın Şiirleri

Abdullah Tukay, diğer Türk boylarının olduğu gibi, Kazan Türklerinin de sosyal ve siyasi alandaki sıkıntılarının buhrana dönüştüğü bir çağda, XIX. asrın sonu ile geçen asrın başlarında yaşamıştır. O, Kazakistan’da Abay, Özbekistan’da Çolpan, Azerbaycan’da Sabir ve Türkiye’de Mehmet Akif gibi, çilesini yüreğinde hissettiği milletini yükseltmek için, “semavî” olarak nitelendirdiği sanatını onun hizmetine sunan idealist şairlerden biridir.

Kısa süren sanat hayatı boyunca, koca bir ömre sığacak hacimde eser bırakan şairin, şayet daha uzun yaşamış olsaydı dünya görüşü ve siyasi temayüllerinin ne ölçüde değişeceğini bilmemekle beraber, sanat gücünün zirveye ulaşacağını tahmin etmek zor değildir. Çünkü pek çok şairin çırak sayılabileceği bir yaşta o, Türk boyları arasında akisler uyandıran kalıcı eserler verecek ustalığa erişmişti. Edebî değeri bakımından orijinalini aşan mükemmeliyetteki tercümeleri bile, onun şairlik kudretini anlamamıza kâfidir. Bu hususiyetiyle Tukay, Tatar edebiyat tarihçilerince “taklit edilemeyen mukallit” olarak nitelendirilmiştir.

Prof. Dr. Fatma Özkan tarafından titizlikle hazırlanan bu çalışmada, Kazan Türklerinin millî şairi olarak bilinen Abdullah Tukay’ın şiirlerinin muhtevası üzerinde durulmuş; onun, millet, hürriyet, eğitim, çocuk, din ve aşk kavramları hakkındaki düşünceleri, eserlerinden hareketle tahlil edilmeye çalışılmıştır. Tukay’ın şiirlerinin dil, üslûp ve şekil hususiyetleri de incelenmiş; şiirlerin vezin, kafiye, kafiye şeması ve redifleri ayrıntılı olarak tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca Kazan Türklerinin etnik teşekkülleri, kısa tarihleri, Tukay’ın yetiştiği sosyal ve kültürel çevre ile biyografisine yer verilmiştir. Şairin biyografisi hakkında, ülkemizde yazılanlardan çok, Tatar Muhtar Cumhuriyeti’nde yayımlanan konuyla ilgili kitap ve makalelerden istifade edilmiştir.